Ağaç Baskı

Özgün baskı tekniklerinden biri olan ağaç baskı (ksilografi) ile 2008 senesinde Kenya’nın başkenti Nairobi’de lokal sanatçı John Silver’ın Kuona Trust Sanat Merkezi’ndeki konteynerdan devşirme atölyesinde aldığım eğitim esnasında tanıştım. O gün bugündür de büyük bir sevgi ve ilk günkü heyecanla ağaç baskı çalışmalarıma devam etmekteyim.

Ağaç baskı, özel aletler kullanılarak yüksek kazı tekniğiyle hazırlanan tahta kalıplarla gerçekleştirilen özgün baskı resim türlerinden biri, bir tür baskı tekniği.

Tarihe baktığımızda ilk olarak ağaç baskı 8. yüzyılda Çinliler tarafından kullanılıp geliştirilmiş. Çinliler ağaç oyma tekniğiyle oluşturdukları kalıpların üzerine uyguladıkları preslerle baskı yapmışlar.

O dönemde yazın sektöründe kullanılan ağaç baskı tekniğinde; basılması istenilen şey tahta levhalar üzerine ters kazınıp kabartma hâline getiriliyor, daha sonra fırça ile mürekkep sürülüp, preslenerek kağıda baskı yapılıyordu. Zamanla kitaplardaki yazıların yanında resimler de bu teknikle basılmaya başlandı.

Ünlü gezgin Marco Polo’nun Çin’de gördüğü ağaç baskı bloklarıyla baskı yöntemini Avrupa’ya sunmasından sonra 14. yy.da parşömenden kağıda geçişle birlikte ağaç baskı Avrupa’da da uygulanmaya başlandı.

Tekniğin yaygınlaşmasıyla, Avrupalı sanatçılar siyah ve beyaz renk hakimiyetinde özgün yapıtlar verdiler. Alman ressam ve gravürcü Albrecht Dürer ağaç baskı tekniği ile 1498 ve 1511'de basılan 15 tabloluk Apokalips dizisi ile popüler oldu.

Zamanla ksilografik yöntemin özellikle uzun metinlerin basımında yetersiz kalması neticesinde tipografi gelişti. Johannes Gutenberg, 15. yüzyılda tipografi baskı tekniğini bulup bugünkü matbaacılığın ilk adımlarını atmasıyla birlikte ağaç baskı tekniği artık kitap basımında kullanılmamaya, bu teknikle sadece sanat eserleri verilmeye başlandı.

Sabri Berkel, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Aliye Berger, Mustafa Aslıer, Mustafa Plevneli, Fethi Karakaş, Gündüz Gölönü, Cemal Tollu, Muammer Bakır, Orhan Peker, Devrim Erbil ve Mustafa Aslıer ağaç baskı çalışmaları yapmış sanatçılarımızdan belli başlılarıdır.

Linol Baskı

1860'lı yıllarda ağaç baskı tekniğinin bir benzeri olan linol (linolyum) baskı tekniği sanatta kullanılmaya başlandı. Ağaç plaka ile karşılaştırdığımızda üzerinde daha rahat çalışılabilen linol plakalar Pablo Picasso and Henri Matisse gibi Avrupalı sanatçıların bir dönem gözdesi oldu.

Ağaç Baskı Çalışmalarım

Ağaç baskı çalışmalarıma Kenya’nın başkenti Nairobi’de yaşarken 2008 yılında yerel ressam John Silver’ın Kuana Trust Sanat Merkezi’ndeki atölyesinde başladım. 2006-2016 yılları arasında yaklaşık on yıl boyunca Afrika’nın değişik ülkelerinde yaşamışlığımın ve az keşfedilmiş köşelerinde gezip fotoğraf çekmişliğimin etkisi olarak o dönemdeki çalışmalarımda Afrika Kıtasından esinlendiğimi göreceksiniz.